Johan Coenraad Altorf (1876-1955), 'ziek aapje' ca. 1935

Een reliëf met een voorstelling van enkele apen (eikenhout 40x 24,8 cm).

Door Pier Terwen

De beeldhouwer Johan Coenraad Altorf (1876-1955) maakte onderwerpen in reliëf, altijd gesneden in zeer fijn eikenhout van hoge kwaliteit, vooral in de periode vlak voor de Tweede Wereldoorlog. Hij koos vaak dierlijke onderwerpen. Voorstellingen met burgerwapens, herdenkingsvoorwerpen en afbeeldingen van heiligen worden ook aangetroffen, maar minder vaak. Altorf was vaak te zien in de Haagse dierentuin, waar hij de dieren bestudeerde en geïnspireerd raakte om ze in zijn werk toe te passen. Hij gebruikte altijd een zeer abstracte benadering van deze afbeelding. In een aantal gevallen maakte hij gesneden panelen voor meubels. Het meubilair maakte hij aanvankelijk zelf, maar werd later ontworpen door de in Wassenaar wonende architect AJ Kropholler (1881-1973).[1] De kleinere individuele panelen kunnen zeker gezien worden als een belangrijke aanvulling op het inkomen van de beeldhouwer tijdens de 'magere jaren' voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog. De voorstellingen hadden een sterk illustratief karakter en de onderwerpen waren vaak in een lage rand gevat. Vaak werden de beelden iets over de grens geprojecteerd, een visuele truc die een gevoel van diepte creëert. In feite was het een idee dat we al kunnen zien in vroege Egyptische reliëfs.[2] De panelen werden vaak verkocht door de Haagse kunsthandelaar Nieuwenhuizen Segaar, waar ze tot na de oorlog in voorraad bleven. Ook deze kleine paneeltjes laten zien hoe uiterst vakkundig ze zijn uitgevoerd. En de compositie van de taferelen is vaak vertederend, zoals de groep apen die bij elkaar op dit paneel hurkt.

[1] De door Kropholler ontworpen meubels zijn door derden gemonteerd; de panelen zijn door de meubelmaker in de constructie van het meubel geplaatst.

[2] Altorf bezocht graag het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden voor de Egyptische en klassieke sculpturen.

Een uit hout gesneden reliëf met de afbeelding van drie apen, waarbij de middelste aap ziek lijkt en getroost wordt door de andere twee. Gesigneerd met het Altorf-monogram aan de rechterkant langs de rand. In vroege familiecorrespondentie wordt dit stuk het paneel met de titel 't zieke aapje' genoemd.

Een gesneden houten paneel 'de zieke aap', ca. 1930, Nederland