Twee gouaches, ieder met een ongewone Vanitas voorstelling.
Vadertje Tijd in gezelschap van de Dood.
In een stoel op de voorgrond zit de gevleugelde Tijd die het Leven kortwiekt. Voor de Tijd staat een zandloper op de grond en er ligt een zeis. Beide voorwerpen zijn attributen van de Tijd, net als de schaar waarmee de vleugel van het Leven wordt ingekort.
Rechts naast de Tijd zit, tegen een kruk geleund, een man met een verband om zijn hoofd, wiens ziel het lichaam verlaat door zijn mond. De ziel wordt letterlijk aan de haren meegesleept door de Dood. Tussen de benen van de man ligt op de grond een geopende geldbuidel. Links van Vadertje Tijd knielt een weeklagende vrouw met naast zich een aapje en een hond met een boek.
Boven deze scène zien we de Dood die, behalve de ziel van de stervende man, nog een persoon meeneemt: een gevleugelde, oude vrouw met een snoer parels in haar ene en een portretmedaillon in haar andere hand.
Rechts een tafel met een inktstel, paperassen en een geschreven tekst op het tafelblad. Links, in het landschap buiten, zien we een paar met een gevleugelde jongen met een toorts.
Deze ongewone voorstelling was ongetwiijfeld bedoeld om de mens te wijzen op de vergankelijkheid van het leven. Vadertje Tijd met al zijn attributen en de grijnzende Dood spreken wat dat betreft voor zichzelf. De hond is gewoonlijk een symbool van trouw en de aap symboliseert over het algemeen wellust. Het lijkt echter aannemelijk dat beide dieren hier refereren aan de menselijke aanmatiging, dwaasheid en ijdelheid omdat zij de mens imiterend (want met een boek) zijn afgebeeld. Waarschijnlijk is de op de tafel geschreven tekst het verslag van de goede (of slechte) daden van de gestorvene.
Het vangnet van de dood.
Deze voorstelling is ongetwijfeld een allusie aan het Laatste Oordeel, al wordt de scheiding van de zielen hier op geheel eigen wijze verbeeld.
De Dood, het hoofd getooid met bloemen en met een staf (zeis?) bekranst met bloemen, probeert mensen te verleiden om aan “zijn” kant van het net te blijven. Achter hem staat een gevleugelde figuur die gebaart dat, aan de andere kant van het net, de mogelijkheid bestaat om op te stijgen naar het licht.
Vóór het net, aan de kant van de Dood, zien we geldbuidels, edelstenen en een gekroonde man: symbolen van de macht en de rijkdom van de wereld. Mogelijk symboliseren de bloemen waarmee de dood zich heeft getooid het kortstondige leven en snel verval.
Opvallend is het vrijwel geheel ontbreken van expliciet christelijke symbolen in beide voorstellingen. Alleen in de tweede voorstelling zou de gevleugelde figuur die op het licht wijst als een engel kunnen worden opgevat. Maar in de afbeeldingstraditie van het Laatste Oordeel is het gewoonlijk God de Vader, omringd door zijn aartsengelen en apostelen, die de schapen van de bokken scheidt. Daarvan is in deze afbeelding geen sprake.
Gouache:
Een soort waterverf gemengd met gomwater die zo wordt aangebracht dat de ondergrond, gewoonlijk papier, geheel onzichtbaar wordt gemaakt
Site by Artimin
