Franse Régence consoleklok, Masson

Uurwerk
Het uurwerk wordt aangedreven door een veerton en heeft een gangduur van ongeveer 21 dagen. Het wordt gereguleerd door spillegang in combinatie met een slinger opgehangen aan een zijden draad. De overige twee veertonnen reguleren het slagwerk en het kwartierslagwerk, waarbij de uren worden geslagen op de grote bel en de kwartieren op de twee kleine bellen. Het uurwerk is op de achterplatine gesigneerd; Masson a Paris. Het gaat hier om Charles Masson die meester horloger werd in 1717.

Wijzerplaat
De wijzerplaat van verguld brons draagt twaalf wit-geëmailleerde cartouches met, in blauw email, Romeinse cijfers voor de uren. De minuten zijn in het brons aan de buitenrand gegraveerd in Arabische cijfers. De wijzers zijn van geblauwd staal. Het centrale deel van de wijzerplaat is fraai bewerkt en toont een decoratie van muziekinstrumenten en een haan, als symbool voor Frankrijk. De haan werd het symbool voor Frankrijk als gevolg van een woordspeling. De Latijnse naam Gallus betekent zowel Haan als Gallisch. Sinds 1830 is dit symbool ook opgenomen in de wet als een officieel symbool voor Frankrijk en dient het, onder andere, te worden geplaatst op de vlaggenstokken van de Nationale Garde.

Kast
Het ontwerp van de klok, ook wel Tête de Poupée genoemd, toont stilistische verwantschap met het werk van André Charles Boulle. De klok is in zijn geheel uitgevoerd in contre-partie boulle-werk. De boulle-techniek definieert zich door het gelijktijdig snijden van over elkaar gelegde lagen van materialen van diverse aard, waardoor een reeks elementen ontstaat die met elkaar gecombineerd kunnen worden, zodat op vergelijkbare wijze een aantal polychrome composities wordt verkregen dat gelijk is aan het aantal gebruikte materialen.

De klok wordt gedragen door een losse sokkel in de vorm van een omgekeerd trapezium, welke eindigt in een verguld bronzen dennenappel. De console wordt aan beide zijden geflankeerd door gestileerde ramskoppen. De overgang naar de klokkenkast wordt versierd door een halfronde verguld bronzen rand met een repeterend motief van rozetten.

De klokkenkast is aan de onderzijde sterk getailleerd en heeft centraal geplaatst een cartouche met blauwe hoorn en messing. Hiervoor staat een verguld bronzen Cupido. Boven de cartouche bevindt zich de wijzerplaat achter een ronde beglaasde deur. De klok wordt bekroond door een losse ingesnoerde pet met daarop een bronzen putto met een zandloper, als symbool voor de tijd.
De zijkanten van de kast zijn versierd met twee verguld bronzen portretmedaillons.

André Charles Boulle
André Charles Boulle (1642-1732) was een Franse ébéniste die een geweldige techniek en een grote fantasie combineerde. Een van zijn grote verdiensten was dat hij de sterke Italiaanse en Vlaamse invloed in de Franse meubelmakerij grotendeels losliet en in een eigen Franse stijl wat betreft vorm en decoratie werkte. Dat bleef niet onopgemerkt en vanaf 1672 werkte hij voor het hof van Louis XIV.

Al snel werd Boulle benoemd tot “premier ébéniste du Roi”. Omdat hij daardoor niet meer aan de beperkende gildebepalingen gebonden was, kon hij zonder boetes op te lopen de verschillende disciplines die hij beheerste, combineren. Hij was ontwerper, schilder, mozaïekmaker, ciseleur-graveur, marqueteur en “inventeur de chiffres”.

Zijn grote naam en faam dankte hij vooral aan het buitengewoon inventieve en fraaie marqueterie-werk dat hij vervaardigde in schildpad en verschillende metalen en dat bekend kwam te staan als de Boulle-techniek. Natuurlijk werkte Boulle niet alléén. Hij had een groot atelier met de beste vaklieden op het gebied van de verschillende disciplines waarvan hij gebruik maakte om zijn buitengewone meubelen en objecten te vervaardigen. Zijn opdrachten beperkten zich al snel niet meer tot het Franse hof en de adel, maar kwamen onder meer ook van de koninklijke hoven van Spanje en Beieren.

Boulle kreeg vier zonen die allemaal eerst zijn leerling waren en daarna zijn medewerker werden. Twee van hen zetten na Boulle’s dood het atelier van hun vader voort, de twee anderen vestigden zich als zelfstandig meubelmaker, maar allen werkten zij in de traditie van hun vader met ebbenhout, schildpad, messing en tin.

Vergelijkbare klokken zijn afgebeeld in “Encyclopédie de la pendule française du Moyen Age au XXe siècle” van Pierre Kjellberg op pagina 56, afbeelding B, en in “Les plus belles pendule françaises de Louis XIV à l’Empire” van Giacomo en Aurélie Wannenes op pagina 63 en 65.