Hollandse Louis XIV wandtafel met florale marqueterie

De tafel wordt gedragen door vier overdwars geplaatste S-voluutvormige benen op bolpoten. De benen worden met elkaar verbonden door een licht glooiende kruisverbinding met een centraal plateau. De poten dragen het blok waarin zich aan de voorzijde een enkele lade bevindt. Het overstekende rechthoekige blad is versierd met een uitbundige marqueterie binnen een kader. De marqueterie van het blad geeft de indruk van een kwabtafel met marmeren blad, en daarop een rijk gevulde bloemenmand. Dit geheel is omgeven door een zwierig motief van krullende acanthusbladeren dat voort lijkt te vloeien uit de poten van de kwabtafel, en dat op zijn beurt weer gedecoreerd is met vele bloemen, vogels en insecten. Ook de bak, lade, poten en de kruisverbinding tussen de poten, zijn zeer rijkelijk gemarqueteerd met florale motieven op een ebbenhouten fond, waardoor de compositie in lichtere houtsoorten wordt geaccentueerd.

De uitgesproken florale composities vinden waarschijnlijk hun oorsprong in het grafische en geschilderde werk van Jean Baptiste Monnoyer (Lille 1636- Londen 1699). Monnoyer specialiseerde zich in het afbeelden van bloemstillevens, vaak geplaatst in manden, of vazen. Aangezien hij zich vanaf 1690 in Londen vestigde, is het niet ondenkbaar dat zijn ontwerpen hun weg over het kanaal gemakkelijk konden vinden, aangezien de Nederlanden en Engeland in die tijd nauw met elkaar verbonden waren.

Met de Glorious Revolution in 1688, namen Stadhouder Willem III van Oranje-Nassau en zijn vrouw Maria Stuart de macht over in Engeland en werden zij aldaar koning en koningin. De hechte politieke en handelsrelaties die daarmee ontstonden tussen Engeland en Nederland, zorgden voor een grote wisselwerking tussen de beide landen die zich reflecteert in de meubelen uit die tijd. William en Mary namen vele Hollandse meubelmakers mee naar hun nieuwe Engelse hof, maar ook in Nederland is de invloed van de Engelse stijl onmiskenbaar.

Ook de bekende Amsterdamse meubelmaker Jan van Mekeren (1658-1733), heeft van 1682 tot 1687 in London gewerkt. Vermoedelijk heeft hij zich in deze periode het vak van verfijnde marqueterie verder eigen gemaakt. In deze tafel is de Engelse invloed ook duidelijk zichtbaar.  Zeer typisch voor de tafels van Van Mekeren, zijn de centraal geplaatste luier- of bloemenmanden gevuld met weelderige boeketten. Deze typische manden vindt men ook terug in Delfts aardewerk uit deze periode.

Ondanks de vele overeenkomsten in de hoogwaardige marquetering en de compositie, welke sterk doen denken aan het werk van Jan van Mekeren, is niet uit te sluiten dat de tafel van een andere begaafde maar onbekende maker is, uit de nabije omgeving van Van Mekeren. Een opvallend detail is te vinden in de fijne witte benen bloemetjes, die zowel op het blad als op de benen voorkomen. Zeer gelijkende witte benen bloemetjes zien we terug op een kabinet in het Rijksmuseum, waarvan de maker vooralsnog onbekend blijft. Een verdere overeenkomst tussen deze tafel en het genoemde kabinet in het Rijksmuseum, is de marmerimitatie die het blad vormt waarop de respectievelijke bloemenmand en -vazen geplaatst zijn. Een mogelijke maker, zou de verder onbekende Jan van Zanten kunnen zijn, van wiens hand in april 1714 enkele ‘curieuze ingelegde kabinetten, tafels’ etc. uit een inboedel werden verkocht in Amsterdam.

Literatuur:
Reinier Baarsen, Nederlandse meubelen, 1600-1800, Zwolle 1993, p. 56-61