Dit jaar is het tien jaar geleden dat kunstenaar Karel Appel overleed. Hij wordt internationaal nog steeds gezien als één van de beroemdste Nederlandse kunstenaars van de 20e eeuw. Voor Gemeentemuseum Den Haag is dit reden om Appel een groots retrospectief te gunnen, waarbij zijn werk vanuit verschillende gezichtspunten wordt bekeken.
Wie denkt aan het werk van Karel Appel (1921-2006) ziet felle kleuren, sterke contourlijnen en ogenschijnlijke simpele vormen. Toch kent de ontwikkeling van de beroemde en kleurrijke Nederlandse kunstenaar ook een andere kant dan de jaren 50 en CoBrA waar hij vaak mee wordt geassocieerd. Appel experimenteerde, zocht de grenzen op en bleef tot op hoge leeftijd zijn werk vernieuwen. Van vroege speelse en kinderlijke voorstellingen, tot aan de latere sculpturen, waarin hij schilderkunst met gevonden voorwerpen combineerde, zijn stijl en materiaal wisselde vaak. Typerend voor Karel Appel is ook dat hij al vroeg samenwerkte met kunstenaars uit andere disciplines, zoals, dichters, muzikanten en choreografen.
In de bekende documentaire van Jan Vrijman uit 1961 wordt Karel Appel neergezet als een woest schildersbeest dat zwetend en grommend in gevecht lijkt met het schildersdoek. Spontaan en puur vanuit zijn instincten veegt en smijt Appel de verf op het doek. Hij lijkt het publiek te manipuleren door bewust een cliché van de wilde, romantische kunstenaar neer te zetten. Zijn beroemde uitspraak ‘Ik rotzooi maar wat an’ wordt te letterlijk opgevat en veroorzaakt veel ophef in Nederland. Appel schildert expressief en spontaan, maar gaat nauwkeuriger te werk dan hij doet voorkomen. Hij kiest zijn gereedschap en verf met zorg, maakt vooraf schetsen en haalt zijn inspiratie uit de kunstgeschiedenis. Hij bestudeert het werk van Rembrandt, Van Gogh, Picasso en Mondriaan grondig. Zijn kunstwerken blijken doordachte composities.
Vanaf het moment dat Appel in 1950 naar Parijs verhuist, ontvangt hij grote prijzen, wordt naar Biënnales afgevaardigd en krijgt eervolle opdrachten. Ondanks zijn wereldfaam, blijft hij zijn hele leven lang een gecompliceerde verhouding met Nederland houden. De elite hier wil niets van hem weten, terwijl het volk, vanwege zijn spontaniteit en ongekunsteldheid, met hem weg loopt. Door een kleine groep in de kunstwereld wordt zijn werk gewaardeerd en gepromoot. Vandaag de dag is zijn werk internationaal verspreid over vele belangrijke museale- en particuliere collecties.
In 2016 is het tien jaar geleden dat Karel Appel is overleden. Een mooi moment om een frisse blik te werpen op zijn veelzijdige oeuvre dat zich over meer dan zes decennia uitstrekt. Gemeentemuseum Den Haag belicht met dit grootse retrospectief, bestaande uit 67 schilderijen, 12 beelden en meer dan 60 tekeningen, Appel vanuit verschillende gezichtspunten. Zo komen zijn vroege interesse in Outsider Art aan bod, zijn experimenten met uiteenlopende stijlen en de zeer eigen – soms bijna abstracte – interpretatie van klassieke thema’s zoals het naakt, het portret, het landschap en het stadsgezicht.
De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt dankzij de Karel Appel Foundation en is te zien tot en met 16 mei.
Foto: Karel Appel, Vlammend Kind met Hoepel, 1961, olieverf op doek, 320 x 230 cm. Collectie Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris, France © Karel Appel Foundation, c/o Pictoright Amsterdam, 2015
Site by Artimin
