Anonieme Duitse meester, De verrijzenis van Christus

Het wonder van de wederopstanding, of herrijzenis, van Christus is één van de fundamenten van het Christendom. Het betreft hier het verhaal van Jezus die drie dagen na zijn dood herrezen was uit het graf en verscheen aan zijn discipelen. Volgens het Nieuwe Testament was met de opstanding van Christus iets fundamenteels veranderd. Christus sterft niet meer en wie zich met hem verbindt heeft eeuwig leven. Voor de apostel Paulus en vele christenen na hem was de opstanding van Christus de kern van zijn geloof (Romeinen 4:23-25, 10:9) en het antwoord op de zinloosheid van het menselijk bestaan (1 Korintiërs 15:12-58).

De herrijzenis van Christus is een onderwerp dat door de eeuwen heen in de beeldende kunst steeds terugkeert, waarbij de elementen uit het verhaal ongeveer gelijk blijven maar de beeldtaal door de eeuwen heen evolueert. De wederopstanding van Christus was een van de populairste en meest geliefde motieven in de zestiende eeuw, toen het thema werd gezien als een fascinerende mogelijkheid om de uitdaging aan te gaan om de verbazing en verwondering van de soldaten weer te geven, en tegelijkertijd school er een uitdaging in de vele verschillende lichamen en houdingen en de spieren en torsies af te beelden die de kunstenaars van de zestiende eeuw, diep beïnvloed door Michelangelo, zo fascinerend vonden.

Kunstenaars werken al eeuwenlang met patroonboeken met concepten voor afbeeldingen, of tekeningen gebaseerd op werken die ze hadden gezien, en die als bijzonder succesvolle stukken werden beschouwd. Vanaf de 15e eeuw kwamen ook grafische voorbeelden beschikbaar, in de vorm van gravures of houtsneden. Dit schilderij is een interessant voorbeeld van de werken geïnspireerd op een beroemde gravure van Cornelis Cort (1533-1578) uit 1569, op zijn beurt geïnspireerd door Giulio Clovio (1498-1578). Deze compositie was dermate populair dat nauwgezette interpretaties ervan tot in de 18e eeuw gemaakt werden. Afgezien van enkele accentverschillen, volgt de schilder van het hier behandelde schilderij, uit de eerste helft van de 17e eeuw, nog steeds de 16e eeuwse compositie van de gravure zeer nauwgezet.