Noord-Italiaanse school: Vanitasstilleven

Dit kleine schilderij met een bellenblazende jongen naast een schedel, is een vanitasstilleven, en is doordrenkt van symboliek rondom de vergankelijkheid van schoonheid, jeugd en het aardse bestaan. 

Zo zien we hier een schedel, als symbool van de immer aanwezige eindigheid van ieder mens. De bellenblazende jongeling is een verwijzing naar de jeugd die van tijdelijke aard is, en het leven dat als een prachtige zeepbel is, maar op ieder moment uit elkaar kan spatten. Andere symboliek die hier duidt op de tijdelijkheid van het leven is; de zandloper, de gedoofde kaars, de bloemen die maar zo kort mooi en fris zijn, de paddenstoelen die enkel in de schaduw groeien, en het horloge zijn omgedraaid op tafel ligt. 

Op de tafel ligt, naast de bijbel, een uitgerold vel papier met daarop de tekst;"Quidquid agis, prudenter agas et respice finem: wat je ook doet, doe het verstandig en respecteer het einde (Sirach 7:38).

Het thema van vergankelijkheid was vooral populair onder Hollandse en Vlaamse kunstenaars in de 17e eeuw. Het woord vanitas is Latijn en betekent ijdelheid, of leegheid. Attributen zoals schedels, gedoofde kaarsen, bloemen, vergane boeken, muziekinstrumenten, klokken of omgevallen glazen werden gebruikt om de leegheid en kortstondigheid van het aardse bestaan te symboliseren. Hoewel dit thema tegenwoordig een lugubere associatie heeft was daar in de zeventiende eeuw geen sprake van. De dood was een meer vanzelfsprekend onderdeel van het leven en men liet zich zelfs graag afbeelden met vanitas-attributen om uit te dragen dat men zich bewust was van de onontkoombaarheid van de dood. Dergelijke afbeeldingen dienden als toonbeeld van vroomheid en toonde de aanschouwer ervan dat de eigenaar zich ervan bewust was dat hij diende te sterven, ofwel; memento-mori. Beter dan zich te verliezen in de lusten van het aardse leven, zou men zich richten op het leven na de dood.