Paar blauw-witte Delfts aardewerk tuinvazen

Een paar grote Delfts aardewerk Medici-vormige tuinvazen, staande op een hoge, naar onder breed uitlopende voet, gedecoreerd met afhangende acanthusbladeren in reliëf, onderbroken door saterkopjes met uitgestoken tongen en langs de rand met cartouches gevuld met fijne florale motieven. Het lichaam van de vaas is verdeeld in brede horizontale banden. De centrale brede band volgt hetzelfde decoratieschema als de voet. Daaronder bevindt zich een smalle band met afhangende schelpen, en weer daaronder een rand met een dicht floraal decor rondom opstaande bladeren in een diep reliëf. De S-voluutvormige handvatten zijn gemodelleerd als sierlijk gekrulde bladeren.

De voet en het lichaam van de uitwaaierende bak werden gedraaid. Voor het tussenstuk werd een vorm gemaakt. De vier onderdelen werden vervolgens met een kleipasta aan elkaar zijn gezet, waarna het geheel moest drogen. De verschillende bladeren met reliëf waarmee de vazen zijn versierd, zijn apart in een vorm gedrukt, in leerharde toestand gelost, en vervolgens met kleipasta aan het oppervlak van de vaas gehecht. De draaier, de vormer en de afwerker zullen er vele uren aan hebben besteed. Na het vormen bakken en aanbrengen van de glazuur, werden de potten zorgvuldig naar de nieuwste mode beschilderd.

Hoewel de potten niet gemerkt zijn, kunnen zij met grote zekerheid worden toegeschreven aan de bakkerij De Metaale Pot, onder leiding van Lambertus van Eenhoorn. Een vergelijkbaar, doch gepolychromeerde, tuinvazen, bevindt zich in de collectie van het Rijksmuseum (inv. BK-1961-98)

Lambertus van Eenhoorn (1651-1721)
Na vele enkele jaren gereisd te hebben tijdens zijn diensttijd meerdere keren te zijn begonnen aan de studie medicijnen, stond Lambertus van Eenhoorn in 1689 geregistreerd als porceleynbakker, net als zijn vader en broer. In 1691 nam hij de Delftse plateelbakkerij De Metaale pot over. Zijn nieuwe rol als plateelfabrikant ging hem goed af, en hij ontwikkelde zich snel tot een van de meest succesvolle plateelbakkers van Delft, en stond bekend om zijn innovatieve en verfijnde ontwerpen.

Sinds de jaren ’80 van de zeventiende eeuw, werden in Delft groot formaat tuinvazen geproduceerd, in ieder geval door de bakkerijen De Grieksche A, De Metaale Pot, en het Moriaanshooft. Bij De Metaale pot konden dergelijke tuinvazen in 1691 in vier maten geproduceerd worden, en in 1724 zelfs in vijf maten. Wat men in die tijd verstond onder tuinvazen, blijkt onder andere uit de bestellingen die de Heren XVII van de VOC maakten in China. Hun bestellingen gingen vergezeld van tekeningen met de opmerkingen dat de
tuinvazen, een ornament voor in de tuin; op een voet geplaatst dienden te worden, voorzien moesten worden van handvatten, en dat er drie gaten in de bodem moesten zitten, om het water weg te laten lopen.

Contemporaine afbeeldingen van tuinvazen kennen we van tegeltableaus en schilderijen. De tuinvazen stonden in de tuin, waren bijvoorbeeld gevuld met een oranjeboompje, en sierden de randen van het terras of langs paden, al dan niet geplaatst op een piëdestal. Dat het toentertijd mode was om de tuinen te verfraaien met dergelijke sierornamenten blijkt verder onder andere uit boedelinventarislijsten.

Literatuur:
Jan Daniël van Dam, Delffse Porceleyne; Delfts aardewerk 1620-1850, Zwolle, 2004, p. 113-117
Marion S. van Aken-Fehmers en Loet A. Schledorn, Delfts aardewerk; geschiedenis van een nationaal product, deel II, Zwolle, 2001, p. 258-259