Grote Hollandse Louis XVI houten cartelklok

Het uurwerk heeft een achtdaags gaandwerk met ankergang. Het slagwerk op sluitschijf slaat op de hele uren voluit en op de halve uren enkel. De uren zijn aangeduid met Romeinse cijfers en de minuten met Arabische cijfers. Het uurwerk is gesigneerd W.H.K. van der Horst Amsterdam. Hij was werkzaam in Amsterdam rond 1790 en had een werkplaats in de Warmoesstraat.

Een uitzonderlijk grote houten cartelklok in classicistische stijl. De centraal geplaatste emaille wijzerplaat met Romeinse uren- en Arabische minutenaanduiding, is geplaatst in een kast die qua vormgeving duidelijk gebaseerd is op het Franse model. In Frankrijk waren gedurende de gehele 18e eeuw vooral exemplaren van verguld brons in de mode. Voorbeelden daarvan werden al spoedig naar Nederland geëxporteerd. Aangezien er in Nederland nauwelijks objecten in vuurverguld brons werden vervaardigd, kan deze houten cartelklok gezien worden als een typisch Hollandse interpretatie van het Franse model.
De verfijning van het snijwerk en het uitgebreide decoratieve schema, waaronder de fruitmand, de strik waar de klok aan hangt, en het medaillon, zien we vaak terug bij de Nederlandse spiegels en het snijwerk op lambriseringen uit de tweede helft van de 18e eeuw.

Aan weerszijden van de fruitmand zijn kinderlijke figuren geplaatst, gekleed als herder en herderin. Pastorale scènes waren in de zeventiende en achttiende eeuw zeer geliefd. Het idyllische landschap van het klassieke Arcadië waarmee men rond 1600 via de pastorale literatuur kennis had gemaakt werd bewoond door simpele personages die een simpel leven leidden, vaak uitgebeeld als herder en herderin. De puurheid die zij vertegenwoordigden werden gezien als het ideaal. Dit land van harmonie en onschuld was dan ook de ideale setting voor het jonge kind dat immers zelf ook als onschuldig werd gezien.

De vervaardiger van deze klok zal zich vermoedelijk hebben laten inspireren door de modellen van Delafosse. Jean-Charles Delafosse (1734-1791) was de belangrijkste ontwerper en decorateur van de achttiende eeuw en speelde een belangrijke rol in de vernieuwing van de neoclassicistische stijl in Frankrijk. Als Parijse architect, ornamentontwerper en graveur speelde Delafosse een belangrijke rol in de verspreiding van de 'goût antique'. Hoewel hij in 1747 in de leer ging bij de beeldhouwer Jean-Baptiste Poullet (gestorven in 1775), lijkt hij zijn leertijd niet te hebben voltooid.

In plaats daarvan concentreerde hij zijn energie op het worden van ontwerper en architect. Daartoe noemde hij zichzelf in 1767 'architecte et professeur pour le dessin'. Het was als innovatieve en radicale ontwerper dat Delafosse het meest invloedrijk was. In 1768 publiceerde hij het eerste deel van zijn belangrijkste werk, de "Nouvelle Iconologie Historique", met daarin 110 gravures, waarvan Delafosse de meeste zelf graveerde. Er waren ontwerpen voor meubels, decoratieve objecten en architecturale ornamenten in de zware, classicistische Lodewijk XVI-stijl.

Afgebeeld in:
Vakblad ANTIEK, oktober 1991, p. 171