Provencaalse Louis XV Lacca Povera Commode

Een commode met twee laden en licht gewelfde vlakken aan drie zijden. De elegant gebogen S-vormige zijstijlen die overgaan in de poten zijn versierd met gesculpteerde groengelakte palmtakken met kleine rode besjes. Hiertussen, onder de laden, zijn de poten verbonden door een golvend schortstuk dat centraal versierd is met een groengelakt schelpmotief. De beide zijden zijn voorzien van een iets opliggende cartouche, omrand door een terugliggende roodgelakte band met gouddecoratie. Alle randen zijn afgezet met een groene iets terugliggende band, welke de elegante vormen van de commode accentueert. Het Rouge Royale marmeren blad volgt de contouren van de commode.

De laden en de cartouches aan de zijkanten zijn gedecoreerd met polychrome scènes van galante figuren in een lieflijk landschap met bomen en vogels. Rondom de scènes in de cartouches en rond de laden, op de zijstijlen, poten en het schortstuk, zijn elegante banden en draperieën aangebracht met strikken, vruchten, bloemen en takken. Verder is de commode gedecoreerd met losse bloemen, vogels, trelliswerk, banden van groene takken met rode besjes, en gestileerde ornamenten.

Deze crèmekleurige beschilderde commode is een zeldzaam voorbeeld van een Lacca Povera meubel uit de Provençe en is vervaardigd omstreeks 1735-1740.

Deze techniek staat bekend als Arte Povera of Lacca Povera, en komt uit Venetië. De Lacca Povera was een imitatie van oriëntaals lakwerk die tot grote bloei kwam in deze stad. Beschilderde meubels werden beplakt met uitgeknipte ingekleurde prenten. Het geheel werd gelakt en zo had men een goedkoop alternatief voor de toen veel duurdere oosterse lakmeubelen.

Hoewel de term lacca povera, arme lak, doet vermoeden dat het hier om goedkope meubelen ging, is dat niet juist. Deze meubelen waren bedoeld voor de aristocratie en stonden in hun paleizen. Niet toevallig sloten de meubelen aan bij het destijds bij dames populaire tijdverdrijf van het verknippen van prenten, ofwel decoupage. Deze mode, vooral aan het hof zeer populair, leidde ertoe dat vooral Duitse en Italiaanse prentmakers zich specialiseerden in prenten die bedoeld waren om te verknippen. In de Mercure de France van november 1727 werd er zelfs mee geadverteerd. In de advertentie werden de prenten met galante scènes op een witte ondergrond aangeprezen als bijzonder geschikt om te verknippen. Ongetwijfeld hebben dames in de achttiende eeuw haardschermen of kleine objecten zoals doosjes, toiletsets of dienbladen versiert. Maar de grotere meubelen, zoals commodes en secrétaires, werden voornamelijk door ervaren handwerkslieden gedecoreerd in Venetië, Piëmont en de Provence. Zij werden besteld door de adel en pronkten in hun buitens.

De ongeïdentificeerde prenten zijn of van de hand van de Remondini’s uit Bassano of van Martin Engelbrecht uit Neurenberg. Omstreeks 1735 werden de prenten van de laatste door Daumont, Marchand d’estampes in Parijs heruitgegeven. In 1737 adverteerde Jaques Langlois in de ‘Mercure de France’ van december dat hij de mooiste knipprenten uit Duitsland had en meubelstukken die met deze methode waren gedecoreerd. Het is niet bekend met welke meubelen hij adverteerde.
De crèmekleurige ondergrond waarop de uitgeknipte prenten zijn geplakt komt op meer Franse meubelen voor. Vergelijk een Franse commode geveild bij Sotheby’s Londen op 6 december 2006, lot 49. Saul Levy wijst in zijn standaardwerk over Venetiaans lak juist bij een wit meubel op de overeenkomsten met Franse Lacca Povera meubelen.

Literatuur:
Daniëlle O. Kisluk-Grosheide,"Cutting up Berchems, Watteaus, and Audrans": A "Lacca Povera" Secretary at the Metropolitan Museum of Art”, Metropolitan Museum Journal, Vol. 31, (1996), pp. 81-97.
Saul Levy, Laques vénitiennes du dix-huitieme siècle, Société française du livre, 1968. Zie met name deel I afb. 152.
Edith Mannoni, Mobilier Provençal, Parijs 1995, met name p. 29,30,38.
Sophie Reyssat, “Polychromie à l’Italienne”, Gazette Drout no 3, 25 januari 2008.