Borduursel uit Engeland of de Zuidelijke Nederlanden

Een borduursel met een voorstelling van een lezende vrouw. Zij ligt bij een grot op een mat, rustend op haar rechterarm. Met haar linkerhand wijst zij op een passage in het boek dat naast haar ligt. Naast het boek bevinden zich een crucifix, een bokaal en een schedel. De vrouw is gekleed in een eenvoudig roze gewaad met een jak en is gedeeltelijk bedekt door haar lange golvende haar. Boven de grot loopt een salamander-achtig dier.
De grot is gesitueerd in een heuvelachtig parklandschap met een kasteel bij het water, een standmolen op een heuvel en in de verte een kerktorentje. Rechts op de voorgrond een jager die met zijn honden een hert achtervolgt.
Het landschap is gestoffeerd met bomen, struiken, bloeiende planten en een figuur met stok en knapzak onder de molen.
De voorstelling verbeeldt Maria Magdalena, herkenbaar aan het crucifix, de bokaal of zalfpot en de doodskop. De salamander boven de grot is een attribuut van het gepersonifieerde vuur, in dit geval het vuur waarmee Maria Magdalena na haar inkeer het goede nastreefde.
De afbeeldingen van de lezende (of mediterende) Maria Magdalena zijn afkomstig uit de Legenda aurea, een verzameling heiligenlevens en –legenden uit ca. 1264 door Jacopo de Voragine (ca. 1230 – ca. 1298). Deze Legenda aurea was een bron van inspiratie voor vele kunstenaars, vooral na vertaling in de verschillende landstalen.
De ontdekking, in de 13e eeuw, van Maria Magdalena’s vermeende overblijfselen in Frankrijk, leidde bovendien tot een snelle groei van haar cultus en vooral tijdens de Contrareformatie (vanaf begin 16e eeuw) werd zij frequent afgebeeld.

Het borduurwerk is fraai uitgevoerd in wol en zijde in verschillende borduursteken. Met name de drie dimensionaliteit van de boomkruinen en de bloeiende struiken, uitgevoerd met onder meer rozetten van sterk getwijnde draden in verschillende kleuren, is bijzonder. De intensiteit van de kleuren is mooi geconserveerd. Waarschijnlijk werd dit borduursel lang in het donker bewaard, zodat de kleuren geen kans kregen te vervagen.

Literatuur:
James Hall, Hall’s Iconografisch Handboek, Onderwerpen, symbolen en motieven in de beeldende kunst, in de vertaling van Theo Veenhof, Leiden 1993.